Filtr cząstek stałych może być określany jako DPF(z angielskiego diesel particulate filter) oraz FAP (z francuskiego filtre particules). Filtry cząstek stałych montowane są w układzie wydechowym silników diesla. Ich zastosowanie ma na celu wyeliminowanie emisji cząstek stałych czyli sadzy i popiołów. Dzięki nim został wyeliminowany czarny dym, który można było ujrzeć w przypadku starych pojazdów z silnikiem diesla. Rozróżnia się dwie podstawowe grupy filtrów: suche i mokre. Dodatkowo, ze względu na rodzaj regeneracji, można je podzielić na dwie podgrupy: regenerowane aktywnie i pasywnie.

W przypadku filtrów suchych, automatyczna regeneracja w trakcie eksploatacji nie wymaga dodatku do paliwa. Ich monolity pokryte są pierwiastkami mającymi aktywny wpływ na proces regeneracji. Należą do nich Pallad, Rad i Platyna.

Filtry mokre, których monolity nie są pokrywane pierwiastkami szlachetnymi, regenerowane są przy użyciu dodatkowych płynów tzw. mocznika (Eolys DPX 42, Eolys 176 DPX 10, Infineum F7995 oraz Eolys Powerflex).

Regeneracja filtrów aktywnych jest realizowana za pomocą komputera, który przez ścisłą kontrolę parametrów pracy silnika, sam przeprowadza procedurę regeneracji filtra. Może to zrobić za pomocą zmiany fazy wtrysku paliwa, poprzez dotrysk paliwa w chwili opróżniania ze spalin komory cylindra. Kolejną aktywną metodą jest zastosowanie w układzie wydechowym, przed filtrem cząstek stałych, wtrysku paliwa. Obie powyższe metody mają na celu podniesienie temperatury w monolicie filtra do około 600 stopni Celsjusza, co powoduje wypalenie nagromadzonej sadzy w filtrze DPF.

Filtry pasywne są regenerowane bez dotrysku paliwa lub dodawania płynu katalitycznego. Aby proces oczyszczania mógł mieć miejsce monolit filtra DPF jest pokryty pierwiastkami szlachetnymi i zazwyczaj umieszczony jest bezpośrednio za turbiną pojazdu. Oczyszczanie rozpoczyna się w momencie, kiedy spaliny osiągną temperaturę około 400 stopni Celsjusza, a cała zgromadzona sadza zamienia sie w popiół o znacznie mniejszej objętości.

Zasada jest prosta, monolit filtra jest przestrzenną strukturą o bardzo dużej powierzchni ścianek. Filtrując przez ścianki zatrzymuje cząstki o rozmiarach 0,2-150 ?m.Monolit może być wykonany z materiałów ceramicznych tj. kordielit, węglowo-krzemowych lub metalowych. Niekiedy monolity wykonane są ze specjalnego papieru, ale te są jednorazowego użytku.Prawidłowo funkcjonujący filtr ma sprawność rzędu 85% do 100%.